Liên quan đến chất lượng, hiệu quả trong quy hoạch, triển khai, xây dựng…các dự án thủy điện nhỏ, nhất là khu vực miền Trung – Tây Nguyên, chúng tôi đã có cuộc phỏng vấn ông Trần Viết Ngãi - Chủ tịch Hiệp hội Năng lượng Việt Nam về những bất cập, tồn tại trong công tác này.
Một dự án thủy điện nhỏ tại khu vực Tây Nguyên
Lâu nay, tiêu chí để phê duyệt, triển khai một dự án thủy điện nhỏ là gì, thưa ông?
Bộ Công Thương làm nhiệm vụ quy hoạch tổng thể thủy điện vừa và nhỏ, riêng với các dự án thủy điện có công suất nhỏ vài MW thì các địa phương có thẩm quyền phê duyệt, quy hoạch.
Để được phê duyệt dự án phải đảm bảo hiệu quả kinh tế - xã hội, tiêu chuẩn kỹ thuật, mức độ tác động đến môi trường…Nhưng lâu nay, tâm lý lãnh đạo các địa phương muốn tăng tỷ trọng của công nghiệp của tỉnh lên nên rất dễ dãi trong việc phê duyệt cũng như đưa vào quy hoạch các dự án thủy điện nhỏ.
Ông Trần Viết Ngãi
Đánh giá của ông về chất lượng và hiệu quả các công trình thủy điện nhỏ hiện nay trong hệ thống điện quốc gia?
Chất lượng các công trình thủy điện nhỏ hiện nay rất đáng báo động. Nhiều công trình yếu, kém về chất lượng. Đó là hệ quả tất yếu vì cả người làm công tác quản lý lẫn chủ đầu tư dự án đều “A ma tơ”. Nhiều dự án chỉ có công suất vài MW và đưa vào vận hành được vài tháng đã phải đại tu, sửa chữa vì lỗi thiết bị. Thực tế là các địa phương có tiềm năng về thủy điện thì đã được Tập đoàn Điện lực VN (EVN) làm thủy điện lớn, vừa hết cả rồi (trên 30 MW). Các dự án thủy điện vừa và nhỏ hiệu quả là các dự án nằm bậc thang dưới các dự án lớn của Nhà nước đã triển khai. Hiện giờ, các dự án thủy điện nhỏ thường làm ở những vùng rừng núi sâu, hiểm trở. Để xây dựng thủy điện phải làm đường vào do vậy kéo theo nạn phá rừng, khai thác vàng, khoáng sản, làm hư hỏng đường sá. Về sản lượng điện phát và bán được cũng không đáng kể do đơn vị mua buôn duy nhất là EVN mùa mưa các nhà máy vốn dĩ thừa điện, mùa khô EVN thiếu điện thì các thủy điện nhỏ cũng không tích đủ nước để phát.
Như vậy, số phận của thủy điện nhỏ sẽ đi về đâu, thưa ông?
Quan điểm của tôi là thủy điện nhỏ - những dự án nào có hiệu quả, thu hồi vốn nhanh, sinh lợi tốt… thì cho triển khai. Còn công suất nhỏ quá và nằm ở vùng sâu, vùng xa…không phải là bậc thang của những dự án thủy điện lớn thì tốt nhất nên dẹp bỏ.
Và thực tế là thời gian qua, Nhà nước, Bộ Công Thương cũng đã loại bỏ một loạt dự án thủy điện nhỏ. Thời gian tới sẽ tiếp tục siết chặt và không khuyến khích thủy điện nhỏ xây dựng ở những nơi quá hiểm trở, vùng núi sâu. Lẽ tất nhiên nếu cách đây độ vài năm, phong trào làm thủy điện nhỏ được nhiều đơn vị tư nhân xem là mảnh đất màu mỡ dù không phải là dân chuyên nghiệp thì thời gian gần đây, nhiều chủ đầu tư đã tháo chảy khỏi lĩnh vực này. Bởi rõ ràng, làm thủy điện, chỉ có tiền thôi chưa đủ, cần có kiến thức, chuyên môn và am hiểu về lĩnh vực này. Và nhất là những dự án thủy điện phải đảm bảo hiệu quả kinh tế - xã hội, môi trường, an sinh…
Xin cảm ơn ông!
Tiếp tục loại bỏ 11 dự án thủy điện khỏi quy hoạch
Mới đây, Bộ Công thương tổ chức hội nghị bàn về triển khai nghị quyết 11/NQ-CP về quản lý, vận hành các công trình thủy điện.
Bộ trưởng Bộ Công thương Vũ Huy Hoàng cho biết, trong 6 tháng qua, Bộ Công thương đã phối hợp với các bộ, ngành liên quan và Tập đoàn Điện lực VN tiếp tục rà soát, chấn chỉnh những bất cập trong quá trình vận hành các nhà máy thủy điện trên cả nước để báo cáo Quốc hội trong kỳ họp tới.
Ông Đặng Huy Cường - Tổng cục trưởng Tổng cục Năng lượng, Bộ Công thương, tính từ đầu năm đến nay đã có 36/38 tỉnh, thành phố báo cáo kết quả rà soát các công trình thủy điện. Ông Cường cho biết, hiện cả nước có 284 công trình thủy điện với tổng công suất 14.678 MW, 204 dự án đang thi công với tổng công suất 6.146,5 MW từ nay đến 2017 sẽ vận hành; 250 dự án với tổng công suất 3049 MW đang nghiên cứu đầu tư; 78 dự án với công suất 800 MW chưa nghiên cứu đầu tư, chưa có nhà đầu tư đăng ký.
Bộ Công thương đã cùng UBND các tỉnh xem xét, tiếp tục loại bỏ 11 dự án thủy điện nhỏ. Tiếp tục rà soát, đề nghị loại bỏ các dự án khỏi quy hoạch và tạm dừng đầu tư sau 2015, các dự án đang trong quá trình nghiên cứu đầu tư tiếp tục được rà soát để đánh giá, điều chỉnh hoặc loại bỏ khỏi quy hoạch theo nghị quyết số 62/2013/QH 13 ngày 27/11/2013 của Quốc hội. |
Ngọc Thọ