Cần chia sẻ với ngành Điện
Thứ năm, 25/7/2013 | 11:32 GMT+7
Làm sao để ngành thép, xi măng phát triển bền vững và ổn định trong bối cảnh giá điện không thể không tăng. Đây là câu hỏi khó bởi liên quan tới bài toán lợi ích của doanh nghiệp. Tuy nhiên hầu hết các nhà quản lý, chuyên gia đều cho rằng, với khó khăn chồng chất của ngành Điện như hiện tại, xã hội và doanh nghiệp cần sự chia sẻ và thông hiểu với EVN.
Thép và xi măng sử dụng nhiều năng lượng
Tại cuộc tọa đàm với chủ đề “Để ngành Thép và Xi măng phát triển ổn định, bền vững” tổ chức ngày 24/7 tại Hà Nội, ông Bùi Quang Chuyện - Phó Vụ trưởng Vụ Công nghiệp nặng - Bộ Công Thương cho biết thông tin, sau 5 năm thực hiện Quy hoạch phát triển ngành Thép Việt Nam giai đoạn 2007-2015, có xét đến năm 2025, ngành Thép đã thực hiện tốt mục tiêu của Quy hoạch là đáp ứng đủ và kịp thời về số lượng và chủng loại các sản phẩm thép cho nền kinh tế, không để xảy ra tình trạng thiếu thép. Cụ thể, sản xuất phôi thép, thép xây dựng, thép cán nguội, thép ống, tôn mạ và tôn phủ màu đã đáp ứng 100% nhu cầu sử dụng trong nước và đang hướng tới xuất khẩu một số sản phẩm này.
Tuy nhiên ngành thép hiện này còn bộc lộ một số tồn tại, có thể kể đến là chưa cân đối nhu cầu sản phẩm (có một số sản phẩm cung vượt xa so với cầu, nhưng có nhiều sản phẩm phải nhập khẩu). Ngoài ra, đa số các doanh nghiệp sản xuất thép với quy mô công suất nhỏ, sử dụng công nghệ lạc hậu và chưa thân thiện với môi trường, đặc biệt các chỉ số tiêu hao như tiêu hao than cốc (đối với Lò cao), điện năng và điện cực (đối với Lò điện hồ quang).
Đối với sản xuất xi măng, nhiều dự án chưa có thiết bị tận dụng nhiệt khí thải, nhà máy xi măng sẽ tự sản xuất khoảng 15% lượng điện tiêu thụ cũng như chưa thực sự tiết kiệm tối đa năng lượng.
Theo đánh giá của ông Trần Viết Ngãi - Chủ tịch Hiệp hội Năng lượng Việt Nam, trong tổng sản lượng điện sử dụng trong ngành công nghiệp Việt Nam chiếm 70%, trong đó ngành thép và xi măng chiếm 11-12% theo như báo cáo tới thời điểm này mới chỉ là con số ban đầu còn thực tế tỉ lệ này có thể cao hơn nữa. Ngành thép và xi măng hiện nay vẫn là ngành tiêu hao năng lượng tương đối lớn.
Ngành Điện đối diện nhiều khốn khó
Ông Trần Viết Ngãi - Chủ tịch Hiệp hội Năng lượng VN cũng cho rằng, thực tế hiện nay giá điện bình quân là 1.600 đồng/kWh và ngành điện đang lỗ rất lớn, không đủ tiền để chi trả nguyên liệu cho các ngành khác như than, khí. Chỉ tính riêng 6 tháng đầu năm, điện nợ than và khí gần 10.000 tỷ đồng.
Với ngành Điện ai cũng biết với giá bán điện đang được ấn định ở mức thấp như hiện nay, EVN rất khó cân đối tài chính và cũng không đủ vốn để tái đầu tư, phát triển. Cụ thể, giá bình quân của khu vực là 10 cent/kWh, còn Việt Nam là 7 cent/kWh. Vì giá điện rẻ, nhiều chủ đầu tư các dự án BOT đều đã rời bỏ. Ngành điện đối diện với thực tế là không có tiền và đi vay thì rất khó khi đầu tư các dự án. Nếu tính sơ sơ, bình quân một dự án nhiệt điện than công suất 1.000 MW đã cần đến 1,7 tỷ USD. Riêng vốn đối ứng mỗi dự án tầm 30 – 40% thì một lúc xây dựng cả 10 dự án như vậy, vốn đối ứng cũng cần tới vài tỷ USD. Điều đó cho thấy, bài toán về cân đối tài chính và xoay sở đủ vốn với EVN là rất khó trong cơ chế giá phi thị trường như hiện nay.
“Giá điện mỗi lần tăng 1 - 5% thì cũng chẳng thấm vào đâu so với số lỗ do bán giá dưới giá thành. Ngành thép và xi măng cần phải thông cảm cho ngành điện vì ngành điện đang chịu lỗ rất lớn và chịu sức ép đầu tư mạnh.” - Ông Ngãi bày tỏ.
Cần sự chia sẻ
Còn theo Phó Vụ trưởng Vụ Công nghiệp nặng - Bộ Công Thương Bùi Quang Chuyện, các doanh nghiệp sản xuất thép cần chia sẻ khó khăn với EVN. Giá điện hiện nay chưa theo giá thị trường và rẻ hơn các nước trong khu vực nên việc. Do vậy, việc khuyến khích hạn chế sử dụng điện, sử dụng điện vào giừ thấp điểm, không khuyến khích sử dụng công nghệ tiêu hao điện năng là điều cần thiết trong bối cảnh hiện nay.
Ông Chuyện cũng cho rằng, nói rằng ngành điện đang tạo sức ép để ngành thép và xi măng phải đổi mới công nghệ là chưa đúng. Bởi lẽ, đổi mới công nghệ là bắt đầu từ chính lợi ích của doanh nghiệp khi họ là người đầu tiên thụ hưởng từ việc áp dụng công nghệ tiên tiến, tiêu hao ít năng lượng, thân thiện với môi trường.
“Khái niệm độc quyền không phải do EVN muốn độc quyền mà do lịch sử để lại, vì ai thay thế ngành điện, từ việc xây dựng nhà máy, truyền tải, quản lý, bán lẻ, cung cấp hộ gia đình... Họ cũng muốn chia sẻ nhưng không biết chia sẻ như nào?” – ông Ngãi người có kinh nghiệm về Điện lực bức xúc.
Giải pháp nào
Theo ông Trần Viết Ngãi, cần phải thừa nhận một thức tế là tỉ lệ tiêu hao ngành thép và xi măng tương đối cao. Từ trước tới nay đã có nhiều biện pháp được nêu ra như nâng cao công nghệ, tái cơ cấu… tuy nhiên vấn đề tiết kiệm năng lượng trong sản xuất thép và xi măng lại chưa được đề cập nhiều.
“Tôi nghĩ 2 ngành thép và xi măng để đảm bảo phát triển lâu dài cần quan tâm tới tiết kiệm năng lượng, tiết kiệm điện để giảm giá thành, sản phẩm đưa ra nhiều và chất lượng tốt thì mới đủ sức cạnh tranh thực sự trên thị trường” - Ông Ngãi cho hay.
Theo ông Ngãi, ngành xi măng, ngành thép cần có cái nhìn xa hơn, có quy hoạch đồng bộ mang tính vừa phát triển vừa cân đối cung cầu, đồng thời phải có chính sách tìm kiếm năng lượng. Ví dụ, xử lý chất thải tạo ra tuốc-bin nhỏ để phục vụ cho khoảng 25% nhu cầu điện cho ngành xi măng. Ngành thép nên cơ cấu lại, cần đầu tư công suất cỡ 1 triệu tấn/năm trở lên chứ không đầu tư nhỏ lẻ. Công suất cao, công nghệ mới sẽ giảm tiêu hao năng lượng
“Thời gian tới, cần tăng cường các dự án thép hiện đại dần thay thế những nhà máy gang, thép manh mún, sử dụng công nghệ lạc hậu. Nhất quyết, từ năm 2013 trở đi không cấp phép cho các dự án mới với công nghệ lạc hậu, tiêu hao nhiều năng lượng.” – ông Chuyện khẳng định với phóng viên.
Tăng giá điện là khó tránh
Theo quan điểm của người viết bài này thì thực ra cả ngành điện, thép và xi măng đều có những cái khó của mình. Cái khó của ngành Điện là giá bán thấp hơn nhiều so với giá thành và ngành điện đang chịu lỗ lớn. Đối với ngành thép và xi măng thì hiện đang đối mặt với khó khăn về tiêu thụ trong nước cũng như là xuất khẩu. Do vậy, nhiệm vụ của những các cơ quan quản lý về giá, những nhà hoạch định chính sách là làm sao tất thảy các ngành có thể chia sẻ với nhau, tìm ra giải pháp tổng thể để cùng phát triển dung hòa các lợi ích.
Tuy nhiên chia sẻ với phóng viên, Phó Vụ trưởng Vụ Công nghiệp nặng - Bộ Công Thương cho rằng, muốn hay không muốn giá điện cũng phải tăng, và đây là điều không tránh khỏi. Đối với ngành thép và xi măng thì đặt ra 2 vấn đề. Đó là, có nên tăng giá điện với 2 ngành này; thứ hai là hai ngành này phải đổi mới công nghệ.
“Với lộ trình thay đổi công nghệ và dần xóa bỏ công nghệ lạc hậu thì đến thời điểm năm 2020 với ngành thép, những công nghệ lạc hậu phải được xóa bỏ, thay vào đó là công nghệ tiên tiến. Đến năm 2020 các doanh nghiệp công nghệ lạc hậu không thay đổi thì sẽ phá sản vì không cạnh trạnh được vì tiêu hao nhiên liệu, năng lượng nhiều, giá thành không thể cạnh tranh thì sẽ tự khắc phải phá sản.” - ông Chuyện nhấn mạnh.
Tuy nhiên cân nhắc tăng ở mức phù hợp
Trên thực tế, ngành năng lượng nói chung và ngành điện nói riêng là đầu vào của nền kinh tế, chiếm vị trí rất quan trọng. Nếu thiếu điện, thiếu năng lượng thì kéo theo các ngành nghề khác khó phát triển được.
Do vậy, việc tăng giá bán điện cho ngành thép và xi măng từ 2-16% rõ ràng cần thẩm tra thật kỹ tỷ trọng của ngành thép, xi măng chiếm bao nhiêu phần trăm tiêu thụ điện năng trong công nghiệp. Và ảnh hưởng như thế nào đối với việc gây lỗ, bù chéo cho ngành điện. Và đặt ra phương án tăng 5 – 7 – 10% thì lợi và hại sẽ như thế nào. Và trong trường hợp tăng có thể xem xét tăng ở mức vừa phải và có thể chấp nhận được.
“Cần có quan điểm rõ ràng, tăng giá điện thêm để đủ lượng vốn ngoài chi phí cho ngành Điện tái đầu tư phát triển, nếu tăng thêm từ 2 - 16% cần cân nhắc kỹ. Ngành thép và xi măng cần báo cáo chính xác mỗi một năm tiêu thụ bao nhiêu kWh điện, tiết kiệm được bao nhiêu và mức độ ảnh hưởng đến ngnàh Điện và năng lượng VN là như thế nào. Phía ngành Điện cũng cần có điều tra rất kỹ vì ngành thép và xi măng có nhu cầu cao như vậy thì cần nâng giá bán điện lên.” – Ông Trần Viết Ngãi khuyến nghị. Theo Bộ Công Thương:
Tiêu thụ điện của ngành thép và xi măng
- Năm 2011, ngành thép và xi măng tiêu thụ 5,7 tỷ KWh
- Năm 2012 tiêu thụ là 5,6 tỷ kWh
- Và 6 tháng năm 2013 tiêu thụ 2,6 tỷ kwh chiếm 4,8 % sản lượng điện
Tổng tiêu thụ điện của thép và xi măng trong trong ngành công nghiệp nói chung:
- Năm 2010: 12%; Năm 2011: 11,6%; Năm 2012: 11,4%. Dự báo năm 2013: 10%.
Chi phí giá thành điện năng trong giá thành sản phẩm thép:
- Sản xuất phôi thép từ thép phế sử dụng lò điện hồ quang là 550-600kwh/tấn, chi phí điện năng chiếm khoảng 5-6% chi phí giá thành.
- Với dự án lớn sử dụng lò điện hồ quang, giá thành sẽ dưới 5%.
Với thép cán nguôi, thép cán ống chi phí điện năng chỉ chiếm 0,6-1,8%. |
Ngọc Thọ /icon.com.vn